Spółka cicha

Spółka cicha

Spółka cicha była uregulowana w art. 682-695 Kodeksu handlowego. Przepisy te zostały uchylone przez art. VI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny. Obecnie w polskim prawie brak normatywnego uregulowania spółki cichej, wobec czego uznawana jest ona za umowę nienazwaną. Podstawą prawną funkcjonowania spółek cichych w obrocie gospodarczym jest art. 3531 Kodeksu cywilnego, dotyczący swobody zawierania umów.

Co to jest spółka cicha?

Spółka cicha jest umową dwustronną, w której jedna ze stron (wspólnik cichy) wnosi wkład do przedsiębiorstwa, prowadzonego we własnym imieniu przez inną osobę, w zamian za partycypowanie w jego zyskach. Wspólnikiem cichym może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna. Nie ma ograniczeń co do przedmiotu wkładu – przykładowo mogą to być środki pieniężne, rzeczy ruchome, prawa majątkowe, a nawet nieruchomości. Wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorcy. Jednocześnie nie może ingerować w sprawy spółki. Zachowuje jedynie minimum uprawnień kontrolnych.

Zalety

Powstanie spółki cichej nie wymaga żadnej ewidencji czy rejestracji. Wynika to z samej istoty spółki cichej – z założenia ma to być stosunek wewnętrzny, niejawny, anonimowy.

Spółka cicha pozwala na zmniejszenie ryzyka straty w razie niepowodzenia przedsięwzięcia, ponieważ, co do zasady, wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności osobiście. Zawarcie umowy spółki cichej jest korzystne również z punktu widzenia przedsiębiorcy – otrzymuje on rzeczy ruchome, środki pieniężne, prawa majątkowe, a nawet nieruchomości, nie tracąc jednocześnie kontroli nad prowadzonym przez siebie przedsiębiorstwem. Wypłaty dla wspólnika cichego są uzależnione od wysokości osiągniętego zysku. Zachętą jest również prostota w zakresie wymogów formalnych. Umowę spółki cichej można zawrzeć w dowolny sposób, a jej treść uregulować wedle uznania, byleby nie sprzeciwiała się właściwości (naturze) stosunku prawnego, ustawie ani zasadom życia społecznego. Spółka cicha jest alternatywą dla spółki cywilnej i spółek handlowych.

Wady

Wspólnik cichy musi się liczyć z ryzykiem utraty całego zainwestowanego wkładu, jeżeli przedsiębiorstwo nie będzie przynosić zysków. Ze względu na fakt, że pozostaje on anonimowy, nie może przypisywać sobie sukcesów osiągniętych przez przedsiębiorcę na rynku (renoma).

Dopuszczalność zawierania umowy spółki cichej rodzi obawy, że stwarza ona możliwość omijania przepisów prawnych, przede wszystkim zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Istnieje również ryzyko, że zainwestowane pieniądze mogą pochodzić z nielegalnego źródła. W praktyce pojawiają się również problemy z kwalifikacją danej umowy jako umowy spółki cichej.

Forma i treść umowy spółki cichej

Co do zasady umowa spółki cichej nie wymaga dla swojej skuteczności żadnej szczególnej formy prawnej. Strony powinny jednak dążyć do zawarcia umowy spółki cichej w formie pisemnej, co ułatwi udowodnienie samego faktu jej zawarcia oraz dochodzenie ewentualnych roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. W interesie stron leży również, aby postanowienia umowy były szczegółowo uregulowane. Warto określić prawa i obowiązki stron, rodzaj i wysokość wkładu wniesionego przez wspólnika cichego, wysokość udziału wspólnika cichego w zysku, zwolnienie wspólnika cichego z odpowiedzialności wobec wierzycieli przedsiębiorcy, czas trwania umowy i przyczyny jej rozwiązania.

Spółka cicha a spółka cywilna

Spółkę cichą nie można uznać za podtyp spółki cywilnej. Ta druga może mieć charakter wielostronny, podczas gdy umowa spółki cichej opiera się na stosunku przedsiębiorca-wspólnik cichy. Nadto zawarcie spółki cywilnej powoduje faktyczną jawność we wszystkich aspektach tego stosunku; w spółce cywilnej występują stosunki zewnętrzne. Wreszcie, art. 860 Kodeksu cywilnego wyraźnie postanawia, że wspólnicy cywilnej dążą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego – tego elementu brakuje w spółce cichej.

Literatura:

J. Jacyszyn (red.), Spółki handlowe w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2010

Polecane

Najnowsze