Kto może sporządzić testament?
Możliwość sporządzenia testamentu określana jest w prawie jako zdolność testowania. Według polskich przepisów ma ją osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Będzie to więc osoba, która ukończyła 18 lat (lub zawarła związek małżeński przed ukończeniem tego wieku zgodnie z przepisami prawa rodzinnego), która nie została ubezwłasnowolniona.
Spadkodawca musi posiadać wolę sporządzenia testamentu, bowiem nieważnym będzie testament, który został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści czy pod wpływem groźby.
Treść testamentu
Testament w swej treści powinien zawierać powołanie do dziedziczenia. Nie trzeba podawać imienia i nazwiska spadkobiercy, można posłużyć się różnymi określeniami, które pozwolą na jego indywidualizację, np. moja najmłodsza córka. Można również wskazać poszczególne przedmioty przypadające spadkodawcy, ale jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Nie istnieje oczywiście obowiązek powoływania tylko jednego spadkodawcy. Może być ich kilku i w zasadzie powinno się określać wielkość przysługujących im udziałów, jeżeli pominie się takie postanowienia będą dziedziczyć w częściach równych.
W testamencie można zmieścić także zapis. Polega on na tym, że spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Może chodzić tu np. o zobowiązanie do wydania rzeczy.
Kodeks cywilny przewiduje także możliwość umieszczenia w testamencie polecenia. Bowiem spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Treść samego polecenia może być różna.
W testamencie można także określić wykonawcę. Osoba taka będzie m.in. zarządzała majątkiem spadkowym, spłacała długi spadkowe, wykonywała zapisy i polecenia.
Spadkodawca może zamieścić w testamencie także inne dyspozycje, mogą mieć one nawet charakter niemajątkowy. Spadkodawca może bowiem mieć pewne życzenia np. dotyczące pochówku.
Wydziedziczenie
Wydaje się, że posługując się tym pojęciem, mamy na myśli pozbawienie kogoś praw do spadku. Jednak w prawie oznacza to tylko pozbawienie prawa do zachowku i jest możliwe w wyniku spełnienia się ustawowo określonych przesłanek (gdy określony podmiot wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych). Jednak można pozbawić kogoś praw do udziału w spadku. Nastąpi to przez powołanie do niego innych podmiotów, a także przez wyłączenie określonych osób (będzie to testament negatywny).
Odwołanie testamentu
Testament można także odwołać. Można tego dokonać w następujący sposób:
1) Sporządzenie nowego testamentu.
2) Zniszczenie lub pozbawienie cech, od których zależy ważność testamentu (musi tu występować zamiar odwołania).
3) Dokonanie zmian, z których wynika wola odwołania postanowień testamentu.
Skutki odwołania testamentu – jak twierdzi większość przedstawicieli doktryny – następują w chwili śmierci spadkodawcy, jest to bowiem czynność prawna dokonywana na wypadek śmierci.
Jak widać, polskie przepisy określają wiele wymogów co do samej treści testamentu. Warto znać te regulacje, ponieważ testament jest często bardzo korzystnym rozwiązaniem na wypadek dziedziczenia.
