Umowa użyczenia

Umowa użyczenia

Zgodnie z art. 710 k.c., rozpoczynającym szereg przepisów dotyczących opisywanego typu kontraktu, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Obowiązki użyczającego

Jedynym obowiązkiem użyczającego jest szanowanie (znoszenie) tego, iż biorący używa przedmiotu umowy. Wbrew pozorom, za obowiązek wynikający z umowy użyczenia nie można uznać obowiązku wydania rzeczy. Taka regulacja jest wynikiem przyznania umowie użyczenia miana umowy realnej, czyli dochodzącej do skutku dopiero po wydaniu jej przedmiotu. W uproszczeniu można stwierdzić, że wydanie rzeczy, jako element konstruujący umowę użyczenia, zostało w tym przypadku wyciągnięte przed nawias. Taka konstrukcja normatywna została podyktowana chęcią uchylenia wszelkich wątpliwości co do faktu jej zawarcia, które mogłyby powstać ze względu na jej bezpłatny charakter. Z uwagi na nieodpłatny charakter użyczenia szczególnej regulacji doczekała się także odpowiedzialność użyczającego. Odpowiada on jedynie za takie wady ukryte rzeczy, o których wiedział, jednocześnie nie zawiadamiając o nich biorącego rzecz w używanie.

Obowiązki biorącego w używanie

W braku odmiennego zastrzeżenia umownego, biorący w używanie jest zobowiązany używać rzecz zgodnie z jej przeznaczeniem oraz właściwościami. Dodatkowo obowiązuje go zakaz oddawania użyczonej rzecz osobom trzecim bez zgody użyczającego (jedyny wyjątek wynika z art. 716 in media k.c. zgodnie z którym użyczający może przekazać przedmiot umowy użyczenia osobie trzeciej, jeżeli jest zmuszony do tego danymi okolicznościami).Na biorącym w używanie ciąży nadto obowiązek ponoszenia zwykłych kosztów utrzymania rzeczy. Należy zauważyć, iż zgodnie z art. 714 k.c. przypadku złamania przez biorącego w używanie powyżej zarysowanych obowiązków, będzie od odpowiadał względem użyczającego na zaostrzonych zasadach, to jest w razie przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy.

Ustanie umowy użyczenia i jego skutki

Jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas określony, to jej ustanie następuje wraz z upłynięciem terminu końcowego określonego w umowie. Natomiast w przypadku, gdy umowa użyczenia została zawarta na czas nieokreślony, to jej wygaśnięcie związane jest z faktem uczynienia przez biorącego w używanie użytku z rzeczy, lub upłynięciu czasu w którym ten użytek mógł być uczyniony (umowa rzecz jasna może wskazywać także inne zdarzenia powodujące zakończenie stosunku prawnego). Ważną rolę odgrywa tu także art. 716 k.c., który daje możliwość podjęcia żądania wobec biorącego w używania o niezwłoczne wydanie rzeczy. Przypadki dopuszczalności zastosowania tej czynności ustawodawca wymienił enumeratywnie, zaliczając do nich: niewłaściwe używanie rzeczy; bezpodstawne powierzenie rzeczy osobie trzeciej; konieczność wcześniejszego odebrania rzeczy z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy. Każdorazowym skutkiem ustania stosunku użyczenia jest powstanie zobowiązania po stronie biorącego w używanie do zwrotu rzeczy użyczającemu w stanie niepogorszonym (za stan pogorszony nie można przy tym uznawać strat związanych z normalnym zużywaniem się rzeczy). Obowiązek ten zgodnie z art. 718 § 2 k.c. ciąży także na osobie, której biorący w użyczenie rzecz powierzył.

Umowa użyczenia a umowy na pierwszy rzut oka podobne

Jak już zostało na wstępie zaznaczone umowa użyczenia w języku potocznym jest często mylona z umową pożyczki. Podstawową między nimi różnicą jest to, że poprzez umowę pożyczki następuje przeniesienie własności przedmiotu umowy, co nie ma miejsca w przypadku umowy użyczenia. Dodatkowo umowa pożyczki w większości przypadków jest umową odpłatną, co należy wyraźnie przeciwstawić z bezpłatnością umów użyczenia. Cecha ta także odróżnia użyczenie od najmu. Bezpłatność użyczenia nie może wszak prowadzić do zrównania umowy użyczenia z umową darowizny, użyczający bowiem nie dokonuje bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku, w związku z czym żaden jego składnik nie zostaje obciążony prawem na rzecz kontraktującego (co ma miejsce przy darowiźnie).

Bibliografia:

  1. Gniewek E. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008.
  2. Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008.
  3. Radwański Z., Panowicz – Lipska J., Zobowiązania – część szczegółowa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010.

Polecane

Najnowsze