Umowa o roboty budowlane a umowa o dzieło

Umowa o roboty budowlane a umowa o dzieło

Uregulowanie umów
Według kodeksu cywilnego przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Natomiast przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Nietrudno domyślić się, że rozgraniczenie obu umów jest problematyczne
Odrębności w orzecznictwie
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 27.11.2006r. (K47/04) orzekł, że umowa o roboty budowlane jest podtypem umowy o dzieło. Sąd Najwyższy w starszym orzeczeniu (z  12.12.1991r.) opowiedział się za odrębnością omawianych umów. SN uznał, że umowa o roboty budowlane wywodzi się historycznie z umowy o dzieło, jednak stanowi odrębny typ umowy i nie jest podtypem umowy o dzieło. Za poparciem takiego stanowiska SN powołał m.in. argument, iż odpowiednie stosowanie przepisów umowy o dzieło do umów o roboty budowlane ma ograniczony zasięg. Również w późniejszych orzeczeniach SN opowiadał się za odrębnym traktowaniem obu umów jako umów nazwanych. Wskazano dwie specyficzne cechy odróżniające obie umowy:
1. Przy umowie o roboty budowlane istotna jest ocena realizowanej inwestycji stosownie do wymagań prawa budowlanego.
2. Przy umowie o roboty budowlane występuje szczególne powiązanie podmiotowe – inwestora i wykonawcy.
Kryteria odróżnienia
Obie umowy odnoszą się do szeroko pojętego świadczenia usług. Odróżnienie ich od siebie jest jednak koniecznie. Kryteria odróżnienia niosą uwagi z orzeczeń TK i SN. Można zauważyć kilka kryteriów, które rozgraniczają obie umowy.
Pierwszym z nich jest sam przedmiot umowy. Umowa od dzieło może oczywiście dotyczyć różnego rodzaju „dzieł”. Przedmiotem drugiej z umów są „roboty budowlane”. Kodeks cywilny nie definiuje tego pojęcia, czyni do jednak inna ustawa – Prawo budowlane. Jednak i to dookreślenie wydaje się być niewystarczającym. Idąc więc dalej – przy umowie o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania obiektu, który ma być wykonany zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej. Pojęcia „obiekt”, „projekt”, a także „zasady wiedzy technicznej” są bliżej określone przez ustawę – Prawo budowlane. Wedle oceny TK obiektem będzie więc każdy rezultat robót budowlanych, stanowiący samoistną całość dającą się wyodrębnić co najmniej pod względem technicznym lub technologicznym. Taka interpretacja umożliwia dość szerokie zakreślenie owego „obiektu”, daje jednak wskazówki jak rozróżnić „obiekt” jako przedmiotu o roboty budowlane od „zwykłego” dzieła będącego rezultatem umowy o dzieło.
Kolejnym kryterium, które może pomóc nam rozróżnić obie umowy jest fakt, że umowa o roboty budowlane dotyczy inwestycji o większych rozmiarach
i indywidualnych właściwościach. Chodzi tu nie tylko o cechy ilościowe („fizyczna” większość), ale także użytkowe. To kryterium jest na pewno pomocne, jeśli mamy do czynienia z bardzo dużymi inwestycjami i na drugim poziomie z działaniami o bardzo małym zasięgu działania. Jednak nietrudno wyobrazić sobie przypadki, gdzie granica
„wielkości” inwestycji będzie trudna do wyznaczenia. Niemniej, warto mieć także i to kryterium na uwadze.
Ponadto, TK zauważył, ze w umowa o roboty budowlane charakteryzuje się zinstytucjonalizowanym nadzorem. Wynika to z przedmiotu samej umowy. Natomiast wątpliwości niesie obowiązek dostarczenia projektu.  SN w wyroku z 6.10.2004r. I CK 71/04 orzekł, że istotnym składnikiem umowy o roboty budowlane jest dostarczenie projektu przez inwestora. TK jednak wyraził wątpliwość co do słuszności tego poglądu, bowiem (co podkreślają także przedstawiciele doktryny) obowiązek dostarczenia projektu przez inwestora nie jest istotnym składnikiem umowy, ponieważ możliwe jest jego sporządzenie przez wykonawcę według wytycznych inwestora.
Warto dodać, że umowa o roboty budowlane charakteryzuje się występowaniem wielu podmiotów takich jak wykonawca, inwestor, nierzadko także podwykonawca, projektant, podmiot nadzorujący. Podmioty muszą ze sobą współpracować. Taka wielopodmiotowość nie występuje przy umowie o dzieło.
Przepisy nie dają wyraźnych kryteriów, które pozwoliłyby ustalić jednolite standardy rozróżnienia umowy o roboty budowlane od umowy o dzieło. Orzecznictwo daje bogatą gamę kryteriów rozróżniających, jednak należy pamiętać, iż zawsze trzeba odnieść je do danego stanu faktycznego.

Polecane

Najnowsze