Ochrona zbiorowego interesu konsumentów – analiza pojęcia na tle orzecznictwa

Ochrona zbiorowego interesu konsumentów – analiza pojęcia na tle orzecznictwa

Negatywna formuła interpretacyjna jaką posłużył się prawodawca, nie przesądza o zakresie pojęcia „zbiorowego interesu konsumentów”, niemniej jednak stanowi istotną wskazówkę przy jego ustalaniu. Organ antymonopolowy każdorazowo, gdy podejmuje decyzję dotyczącą wszczęcia postępowania w sprawach o ochronę zbiorowych interesów konsumentów, ma obowiązek nie tylko ustalić znaczenie tego pojęcia, ale także dopasować go do aktualnego stanu sprawy. Prowadzi to do sytuacji, w której pojęcie to jest rozumiane niejednolicie, a także różnie interpretowane. Pomocne dla ustalenia znaczenia tego pojęcia są definicje funkcjonujące w prawie unijnym. Definicja tego pojęcia znajduje się w punkcie 2 preambuły dyrektywy nr 98/27/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998r. w sprawie nakazów wydawanych w celu ochrony interesów konsumentów, gdzie ustawodawca unijny wskazuje, że „zbiorowe interesy konsumentów oznaczają interesy, które nie stanowią skumulowanych interesów poszczególnych osób poszkodowanych z racji naruszenia”. Również rozporządzenie Nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów w zakresie ochrony konsumentów definiuje, w art. 3 lit. k, zbiorowy interes konsumentów jako „interesy pewnej liczby konsumentów, które doznały, lub mogą doznać uszczerbku w wyniku naruszenia”. Interpretacja tego pojęcia ukazuje wielość aspektów i czynników, które mają wpływ na jej dokonanie, dlatego należy wskazać, iż podstawą tej interpretacji są pewne wyznaczniki, do których należy zaliczyć:

– abstrakcyjność podmiotu chronionego (konsumentów),

– brak indywidualizacji interesów konsumentów,

– powszechność naruszeń.

 

 

Abstrakcyjność, jako cecha występująca po stronie konsumentów jest podstawowym wyznacznikiem, który powinien być zastosowany przy interpretacji pojęcia zbiorowego interesu konsumentów. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów chroni zbiorowy interes konsumentów jako zjawisko o charakterze instytucjonalnym, przed praktykami, które dotykają sfery interesów szerokiego grona uczestników obrotu, jakim są konsumenci. Abstrakcyjność dokonywania oceny zakresu tego pojęcia oznacza konieczność odrzucenia kryterium ilościowego; rozumienie tego pojęcia nie może stanowić prostej sumy interesów indywidualnych, ani też ich wielokrotności, a jedynie wypadkową indywidualnych interesów konsumentów. Oznacza to zatem, że nawet pozytywne ustalenie, że praktyki przedsiębiorcy są bezprawne i naruszają interes wielu pojedynczych konsumentów nie oznacza, że mamy w takiej sytuacji do czynienia z naruszeniem zbiorowego interesu konsumentów. Potwierdza to także wyrok SOKiK z 10 mają 2004r., zgodnie z którym „działanie przedsiębiorcy naruszające interesy jednego, lub kilku konsumentów, nawet jeśli jest bezprawne, nie jest działaniem naruszającym zbiorowe interesy konsumentów”. Cecha abstrakcyjności oznacza, że jeżeli bezprawnym praktykom przedsiębiorców można przypisać charakter powszechny, to naruszają one interes ogółu konsumentów. Praktykę można uznaje się za powszechną, gdy nie tylko realnie narusza sferę interesów konsumentów, ale także w przypadkach zagrożenia takim naruszeniem.

 

Zbiorowy interes konsumentów oznacza interes bliżej nieokreślonej liczby konsumentów, odnosi się zatem do praw nieokreślonego kręgu uczestników rynku, a nie do poszczególnych konsumentów. Ustalenie tego pojęcia musi być zawsze konkretyzowane na podstawie stanu faktycznego. Jednakże zbiorowy interes konsumentów, to nie tylko interes konsumentów aktualnych, ale także potencjalnych konsumentów, tych którzy mogą pojawić się w przyszłości. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w swej ocenie, nie może kierować się liczba dokonanych indywidualnych naruszeń, gdyż bezprawną praktykę musi cechować powszechność pozwalająca jej na wpływanie na nieokreślonego z góry adresata, co sprawia, że nie tylko realnie ale i potencjalnie konsument może stać się och adresatem.

 

Zaznaczyć trzeba jednak, że naruszenie interesu pojedynczego konsumenta nie może przekreślać uznania, że doszło do naruszenia publicznego interesu zbiorowego (wyrok SN z 26.02.2004r.). Naruszenie interesu indywidualnego konsumenta nie wyklucza uznania, iż dochodzi jednocześnie do naruszenia zbiorowego interesu konsumentów. Ważne jest, aby to naruszenie mogło potencjalnie odnieść skutek wobec interesu ogółu konsumentów. Potwierdzenie powyższej tezy możemy znaleźć w wyroku SN z dnia 12 września 2003r., zgodnie z którym „nie jest zasadne uznawanie, że postępowanie z tytułu naruszenia ustawy antymonopolowej można wszczynać tylko wtedy, gdy zagrożone są interesy wielu odbiorców, a nie jest to możliwe w sytuacji, gdy pokrzywdzonym jest jeden konsument. Wydawane orzeczenie ma bowiem wymiar znacznie szerszy, pełni także funkcje prewencyjną, służy bowiem ochronie także nieograniczonej liczby potencjalnych konsumentów”.

Polecane

Najnowsze