Umowa o roboty budowlane
Umowę o roboty budowlane regulują przepisy art. 647 i n. k.c. (nie należy mylić tej umowy z samym procesem budowlanym, regulowanym administracyjnoprawnymi normami prawa budowlanego). Jest to umowa, mocą której: wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Umowa ta mam charakter cywilnoprawny, tak więc świadczenia stron są co do zasady ekwiwalentne. Jednym z obowiązków inwestora (uprawnień wykonawcy) jest konieczność wypłaty wykonawcy wynagrodzenia za wykonane roboty.
Strona słabsza
Przepisy prawa budowlanego nie czynią z wykonawcy robót (generalnego wykonawcy) uczestnika procesu budowlanego, natomiast regulacje umowy o roboty budowlane zawierają głównie reguły chroniące interes inwestora (poprzez odesłanie z art. 656 k.c.). Często zdarza się jednak, iż inwestor po wykonaniu danego etapu pracy odmawia zapłaty wynagrodzenia wykonawcy z uwagi np. na złą kondycję finansową. Nieraz przedmiotem są kwoty mogące wywołać niewypłacalność wykonawcy, a nawet jego bankructwo. Dlatego też ustawodawca zdecydował się wprowadzić regulacje pozwalające zabezpieczyć terminową wypłatę należnego wykonawcy wynagrodzenia.
Regulacje
Gwarancji zapłaty za roboty budowlane została pierwotnie uregulowana w ustawie z dnia z dnia 9 lipca 2003 r. o gwarancji zapłaty za roboty budowlane. Jest to istotne, gdyż do stosunków prawych powstałych przed dniem uchylenia tegoż aktu (16 kwietnia 2010 r.) stosujemy regulacje wskazanej ustawy. Regulacja ta została zastąpiona przez wprowadzone do kodeksu cywilnego dnia 16 kwietnia 2010 r. w art. 6491-5 k.c.
Gwarancja zapłaty
W ujęciu kodeksowym jest to forma zabezpieczenia terminowej zapłaty wynagrodzenia wykonawcy, której udziela inwestor. Gwarancji inwestor udziela na żądanie wykonawcy, przy czym jest do tego zobligowany w terminie wskazanym przez wykonawcę. Nie udzielenie gwarancji w wyznaczonym przez wykonawcę terminie (nie mniejszym niż 45 dni) uprawnia wykonawcę do odstąpienia od umowy z winy inwestora, przy czym brak żądanej gwarancji stanowi przeszkodę w wykonaniu robót budowlanych z przyczyn dotyczących inwestora. Co więcej, odstąpienie przez inwestora od umowy z uwagi na żądanie przez wykonawcę udzielenia gwarancji zapłaty za roboty budowlane jest bezskuteczne. Istotne jest, iż gwarancja zabezpiecza także sytuację, gdy wykonawca gotów był do wykonania robót, a niewykonanie ich nastąpiło z winy inwestora (np. z uwagi na nieodpowiednie przygotowanie placu budowy). Na końcu warto wskazać, iż wykonawca uprawniony jest do żądania gwarancji nie tylko do wysokości wynagrodzenia za roboty budowlane określonej w umowie, ale także robót dodatkowych lub koniecznych do wykonania umowy o ile zostały zaakceptowanane na piśmie przez inwestora
Forma gwarancji
Katalog form udzielenie gwarancji zapłaty za roboty budowlane został uregulowany wyczerpującą. Inwestor może udzielić gwarancji w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, a także akredytywy bankowej lub poręczenia banku udzielonego na zlecenie inwestora. Inwestor związany jest w tym zakresie żądanie wykonawcy, jednak koszty zabezpieczenia ponoszą równo inwestor oraz żądający gwarancji wykonawca.
Podmioty uprawnione
Uprawnionym do żądania udzielenia gwarancji jest jedynie wykonawca lub generalny wykonawca (gdy jest wiele podmiotów wykonawczych). Podwykonawca może jednak żądać udzielenia gwarancji zapłaty przez wykonawcę (generalnego wykonawcę), co dodatkowo wzmacnia solidarną odpowiedzialność inwestora oraz generalnego wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy.
