Popełnienie przez pracownika przestępstwa
W artykule 52 § 1 punkt 2 Kodeksu pracy jako jedna z możliwych przyczyn rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika wymienione zostało popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Przestępstwo nie musi być popełnione w miejscu wykonywania pracy czy w związku z wykonywaną pracą.
Pracodawca zachowuje uprawnienie do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia w okresie miesiąca od uzyskania wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Jeżeli pracodawca powziął wiadomość o popełnionym przez pracownika przestępstwie po wydaniu przez sąd wyroku, znajduje się on w o tyle korzystnej sytuacji, że fakt popełnienia przestępstwa został potwierdzony. W trudniejszej sytuacji znajduje się pracodawca, który dowiedział się o przestępstwie pracownika przed wydaniem wyroku przez sąd. Z jednej strony musi on przestrzegać terminu określonego w artykule 52 § 2 Kodeksu pracy, z drugiej strony może się zdarzyć, że nie ma pewnych dowodów przestępstwa lub istnieje możliwość, że sąd nie skarze pracownika. Ponieważ na pracodawcy spoczywa szczególny obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy, musi on na bieżąco reagować na uchybienia pracowników. Dlatego też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 listopada 2003 roku (I PK 625/02) orzekł, że odmowa wszczęcia postępowania karnego przez uprawnionego oskarżyciela publicznego z powodu braku dostatecznych przesłanek podejrzenia o popełnienie przestępstwa nie wyklucza uznania zasadności niezwłocznego rozwiązania stosunku pracy z powodu dopuszczenia się oczywistego przestępstwa. Założenie to znalazło potwierdzenie w późniejszym wyroku Sądu Najwyższego, z dnia 22 stycznia 2008 roku (I PK 197/07), w którym stwierdzono, iż zasadność przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę polegającej na utracie zaufania pracodawcy w związku z wszczęciem wobec pracownika postępowania karnego powinna być oceniana na podstawie okoliczności znanych w dacie dokonania wypowiedzenia, zaś zdarzenie późniejsze, w tym umorzenie postępowania karnego lub uniewinnienie zwolnionego pracownika, nie przesądzają o niezasadności wypowiedzenia.
Dużą wartość dla pracodawcy będą miały wszelkie dowody na popełnienie przestępstwa przez pracownika. Mogą one pomóc w wykazaniu prawdziwości podstawy rozwiązania umowy, jeżeli pracownik odwoła się do sądu pracy. Należy zadbać nie tylko dokumentację wykazującą naruszenia prawa np. braki na magazynie w wyniku kradzieży czy niezgodność raportów dobowych ze stanem pieniędzy w kasie fiskalnej, ale również o uprawdopodobnienie możliwości przypisania przestępstwa określonemu pracownikowi. Nie można bowiem stosować zbiorowej odpowiedzialności wobec pracowników. Ważne jest by wiedzy o popełnionym przez pracownika przestępstwie nie czerpać z niepewnych czy mało obiektywnych źródeł.
Zawiniona utrata uprawnień
Ostatnią z przyczyn rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika jest zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Istotnym elementem tej konstrukcji jest wina pracownika. Pracownik mógł się spodziewać, że nie będzie mógł kontynuować zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku jeżeli dopuści się określonego działania lub zaniechania. Przede wszystkim sytuacja ta będzie dotyczyła osób, które nie uzupełniły w określonym terminie wykształcenia lub kwalifikacji, nie przedłużyły posiadanych uprawnień i dopuściły do ich wygaśnięcia, ale również osób, które utraciły uprawnienia w wyniku nieprawidłowego ich wykorzystania (np. utrata prawa jazdy przez kierowcę, który został zatrzymany za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków). Należy wskazać, że uprawnienia, których utrata może stać się przyczyną rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia muszą być niezbędne dla wykonywania pracy na danym stanowisku, to jest musi istnieć bezpośredni związek między posiadanymi uprawnieniami a zatrudnieniem na określonym stanowisku.
