Komornik powinien udzielić przybicia wyłącznie w sytuacji, gdy licytacja przebiegła zgodnie z zasadami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego oraz w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości w sprawie czynności komorników.
Przewidziana w art. 870 kpc. skarga na udzielenie przybicia stanowi szczególny środek zaskarżenia, bowiem różni się od skargi na czynności komornika (uregulowanej w art. 767 kpc.). Specyfika skargi na przybicie polega na wprowadzeniu ustawowych ograniczeń w przedmiocie:
1. podmiotów uprawnionych do jej wniesienia,
2. dopuszczalnych podstaw,
3. terminu do wniesienia,
4. formy skargi.
Podmioty uprawnione do złożenia skargi:
Legitymacja do wniesienia skargi na udzielenie przybicia przysługuje wyłącznie stronom postępowania egzekucyjnego tj. wierzycielowi oraz dłużnikowi.
Termin:
Zgodnie z art. 870 kpc. skarga na udzielenie przybicia powinna być wniesiona do protokołu licytacji – niezwłocznie po zakończeniu przetargu i udzieleniu przybicia (najpóźniej po wpisaniu do protokołu stwierdzenia o udzieleniu przybicia).
Forma skargi:
Biorąc pod uwagę, iż skarga na przybicie powinna być zgłoszona do protokołu licytacji, należy dojść do wniosku, iż co do zasady skarga winna przybrać formę ustną. W doktrynie prawa cywilnego procesowego nie wyklucza się jednak możliwości zgłoszenia pisemnej skargi na udzielenie przybicia w formie załącznika do protokołu licytacji (sporządzonego na podstawie art. 161 kpc. w związku z art. 13§2 kpc.).
Podstawy skargi:
Skarga przewidziana w art. 870 kpc. przysługuje wyłącznie na udzielenie przybicia. W związku z powyższym, w przypadku wniesienia skargi na odmowę przybicia, skarga ta zostaje odrzucona jako niedopuszczalna. Nawiązując do powyższego warto zaakcentować, iż w sytuacji gdy komornik zaniechał udzielenia przybicia (pomimo zaistnienia takiego obowiązku) lub wydał postanowienie o odmowie udzielenia przybicia, właściwe jest złożenie skargi na czynności komornika zgodnie z art. 767 kpc.
Skarga na udzielenie przybicia może być oparta wyłącznie trzech podstawach wskazanych w art. 870 kpc.:
1. Naruszenie przepisów o publicznym charakterze licytacji, które mają na celu umożliwienie przeprowadzenia przetargu w sposób jawny i rzetelny. Zarzuty w ramach tej podstawy mogą dotyczyć:
a) braku obwieszczenia o licytacji,
b) braku zawiadomienia o licytacji dłużnika,
c) przeprowadzenia licytacji w miejscu, które nie było dostępne dla publiczności,
d) przeprowadzenia licytacji przy drzwiach zamkniętych.
2. Naruszenie przepisów o najniższej cenie nabycia. Przedstawiona podstawa skargi zostanie spełniona w razie:
a) rozpoczęcia przetargu od wywołania innej ceny niż ceny obowiązującej w danym terminie licytacji,
b) ustalenia ceny oszacowania bez udziału biegłego, mimo że strony złożyły skargę na oszacowanie dokonane wyłącznie przez komornika.
3. Naruszenie przepisów o wyłączeniu od udziału w przetargu. Zarzuty w ramach tej podstawy mogą dotyczyć sytuacji, w której:
a) komornik dopuści do udziału w licytacji osoby, które z mocy prawa są wyłączone od udziału w przetargu (m.in. dłużnik, komornik, ich małżonkowie, dzieci komornika, osoby obecne na licytacji w charakterze urzędowym, licytant, który nie wykonał warunków poprzedniej licytacji),
b) komornik bezpodstawnie nie dopuści do licytacji osoby, co do których nie istnieją przeszkody aby w niej uczestniczyły.
Kwestia przywrócenie terminu do złożenia skargi:
W doktrynie prawa cywilnego procesowego wskazać można rozbieżne poglądy dotyczące możliwości przywrócenia terminu do złożenia skargi na przybicie.
Spotkać się można z twierdzeniami, według których złożenie skargi następuje na pewnym etapie postępowania (a nie w określonym terminie) w związku z czym instytucja przywrócenia terminu nie ma zastosowania. Zgodnie z całkowicie odmiennym poglądem termin do wniesienia skargi na udzielenie przybicia może być przywrócony, a skarga może być wniesiona w formie pisemnej. W piśmiennictwie uprawnienie takie przewiduje się między innymi w sytuacji, gdy komornik w ogóle nie zawiadomił stron o licytacji i nie były one na niej obecne.
Rozstrzygnięcie w przedmiocie skargi:
W przedmiocie skargi na udzielenie przybicia ruchomości sąd wydaje postanowienie:
1. W wypadku złożenia skargi niedopuszczalnej lub złożenia jej po zamknięciu protokołu licytacji sąd wydaje postanowienie o odrzuceniu skargi.
2. Na skutek merytorycznego rozstrzygnięcia sąd może w razie uznania skargi za bezzasadną postanowieniem orzec o oddaleniu skargi.
3. W przypadku uwzględnienia skargi sąd co do zasady zmienia postanowienie komornika o udzieleniu przybicia poprzez odmowę udzielenia przybicia (co w konsekwencji powoduje, że licytacja uznana zostaje za niedoszłą do skutku, a wpłacona cena ulega zwrotowi).
W treści art. 870 kpc. nie przewidziano terminu, w ciągu którego sąd powinien rozpatrzyć skargę. Warto jednak wskazać, iż w sytuacji gdy sąd nie rozstrzygnie w terminie dwóch tygodni od dnia jej złożenia, to nabywca uzyskuje uprawnienie (w ciągu dalszego tygodnia) do zrzeczenia się nabycia ruchomości i odebrania zapłaconej sumy.
W nawiązaniu do powyższego należy zasygnalizować, iż w przypadku gdy postanowienie sądu o odmowie przybicia uprawomocniło się oraz gdy nabywca skutecznie zrzekł się nabycia ruchomości, komornik zobowiązany jest z urzędu przeprowadzić ponownie licytację na warunkach licytacji poprzedniej tzn. tej, która została uznana za niedoszłą do skutku
Zażalenie na postanowienie:
Na postanowienia merytoryczne w kwestii rozstrzygnięcia skargi (tj. uwzględniające albo oddalające skargę) przysługuje zażalenie. W literaturze przedmiotu wskazuje się także dosyć powszechnie, iż zażalenie nie przysługuje na postanowienie o odrzuceniu skargi z powodu jej wniesienia po zamknięciu protokołu licytacji.
