Właściwość komornika
W stosunku do egzekucji świadczeń alimentacyjnych ustawodawca wprowadził właściwość przemienną komornika. Oznacza to, że wierzyciel może dokonać wyboru komornika właściwego na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie egzekucji świadczeń pieniężnych lub złożyć wniosek do komornika sądu właściwego z uwagi na swoje miejsce zamieszkania. Z drugiej strony, złożenie wniosku do komornika właściwego stosownie do przepisów Kodeksu, pozwala na dokonywanie częstszych oraz możliwie bardziej efektywnych czynności terenowych w miejscu zamieszkania dłużnika. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by wierzyciel dokonał wyboru komornika powołując się na art. 8 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.
Wniosek o wszczęcie egzekucji
Wniosek o wszczęcie egzekucji można sporządzić własnoręcznie, jednak w kancelariach komorniczych dostępne są również gotowe formularze do wypełnienia. Należy pamiętać, że podstawę egzekucji stanowi tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, w tym przypadku nadawaną z urzędu. Komornik wraz z wnioskiem przyjmuje oryginał tytułu wykonawczego i zwraca go dopiero w chwili umorzenia postępowania, o ile roszczenie wierzyciela nie zostało w pełni zaspokojone (art. 816 § 2). Stosownie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22.10.2010 r. (sygn. akt P 28/08), klauzula wykonalności powinna być nadana postanowieniem, które również trzeba dołączyć do wniosku o wszczęcie egzekucji. Taki obowiązek nie dotyczy orzeczeń zapadłych przed dniem 06.12.2010 r. (data publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw), chyba że klauzula została im nadana już po wejściu w życie wyroku Trybunału. Poza tym wymagania formalne wniosku są znaczenie ograniczone. Przede wszystkim wierzyciel nie ma obowiązku wskazania majątku dłużnika. Wszelkich ustaleń dokonuje komornik, jednak w praktyce wskazanie zakładu pracy lub banku prowadzącego rachunek dłużnika, znaczenie skraca czas konieczny do pozyskania tych informacji i pozwala na zajęcie wynagrodzenia zaraz po wszczęciu egzekucji. Ponadto wierzyciel nie musi określać sposobów, z których egzekucja ma być prowadzona, dzięki czemu komornik może prowadzić egzekucję z praktycznie wszystkich składników majątku. Wyjątkiem pozostaje egzekucja z nieruchomości (także z jej ułamkowej części, użytkowania wieczystego, lokalu stanowiącego odrębną własność oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu), którą wszczyna się na wyraźny wniosek wierzyciela.
Czynności egzekucyjne dokonywane przez komornika
Po wszczęciu egzekucji, komornik dokonuje wszelkich ustaleń niezbędnych do jej skutecznego prowadzenia. Składają się na to przede wszystkim zapytania do właściwych urzędów miast i gmin (ustalenie aktualnego adresu zamieszkania dłużnika), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Urzędu Skarbowego. Ponadto sprawdza się, czy dłużnik figuruje jako posiadacz nieruchomości lub prawa do lokalu oraz czy jest właścicielem pojazdu. Komornik może także dokonywać czynności terenowych, mających na celu ustalenie miejsca zamieszkania lub pracy dłużnika. Informację o stanie egzekucji można uzyskać po upływie około trzech tygodni od zarejestrowania wniosku, przy czym komornik ma ustawowy obowiązek informowania wierzyciela o wszystkich dokonywanych czynnościach (art. 763 k.p.c.).
Fundusz alimentacyjny
Należy pamiętać, że skuteczność egzekucji zależy nie tylko od skuteczności komornika, ale przede wszystkim od majątku dłużnika. W przypadku dwumiesięcznej bezskuteczności, można ubiegać się o wypłacanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Do wniosku należy dołączy zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji, które wystawia komornik. Co istotne, świadczenie zostanie przyznane, o ile dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 725 zł. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł.
