Ustawowe prawo zastawu na zajętym zwierzęciu

Ustawowe prawo zastawu na zajętym zwierzęciu

Dozwolona samopomoc z art. 432 § 1 k.c.

Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 432 § 1 k.c. posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody. Tak skonstruowany przepis przewiduje możliwość skorzystania przez posiadacza nieruchomości z tak zwanej dozwolonej samopomocy. Ze względu na brak wyraźnego ograniczenia podmiotowego, dotyczyć uprawnienie to będzie zarówno posiadacza samoistnego (ten, kto faktycznie włada rzeczą jak właściciel – art. 336 ab initio k.c.), jak i posiadacza zależnego (ten, kto faktycznie włada rzeczą jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą – art. 336 in fine k.c.). Nie można jednak stwierdzić, iż takowy podmiot zostaje wyposażony w niczym nieskrępowane prawo zajęcia zwierzęcia. Ograniczone jest ono przez szereg przesłanek. Po pierwsze posiadacz nieruchomości może zająć zwierzę, jeżeli wyrządza ono szkodę na posiadanym gruncie. Po drugie zaś, przedmiotowe zajęcie musi być potrzebne dla zabezpieczenie roszczenia o naprawienie powstałej szkody. Dopiero łączne wystąpienie obu przesłanek aktualizuje uprawnienie określone w art. 432 § 1 k.c.

Prawo zastawu (ustawowego) z art. 432 § 2 k.c.

Artykuł 432 § 2 ab initio k.c. wprost stwierdza, iż na zajętym zgodnie z art. 432 § 1 k.c. zwierzęciu, posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu. Zgodnie z dalszą częścią przytoczonego przepisu, prawo to stanowi zabezpieczenie w zakresie naprawienia szkody oraz zwrotu kosztów żywienia i utrzymania zajętego zwierzęcia. Ze względu zaś na charakter prawa zastawu, należy stwierdzić, iż wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia ze zwierzęcia bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne (w myśl art. 306 § 1 k.c.). Mało istotnym z punktu widzenia praktyki jest fakt, iż prawo zastawu, o którym mowa, jest ustawowym jego typem. W ostatecznym bowiem rozrachunku, na podstawie art. 326 k.c., do ustawowego prawa zastawu stosuje się odpowiednio przepisy o umownym zastawie na rzeczach ruchomych. Nie mniej jednak, wypada wyraźnie wskazać główną różnicę pomiędzy zastawem zwykłym (umownym) a zastawem ustawowym. Jest nią, wynikający nijako z samego nazewnictwa, odmienny sposób powstawania tych ograniczonych praw rzeczowych. W uproszczeniu należy bowiem stwierdzić, iż zastaw umowny powstaje na podstawie umowy a zastaw ustawowy ex lege z mocy przepisu szczególnego.

 

Bibliografia:

1. Gniewek E. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011.

2. Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008.

Polecane

Najnowsze