Darowizna – dokonaj jej w dobrej formie

Darowizna – dokonaj jej w dobrej formie

Przepisy

Regulacja umowy darowizny znajduje się w kodeksie cywilnym. Jej forma uregulowana jest w art. 890, zgodnie z którym „Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego.” Jednak już drugie zdanie paragrafu 1 może budzić pewne wątpliwości. Głosi on bowiem, że : „Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.” Pewnych wskazówek dostarcza także paragraf 2, według którego „Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.”

Interpretacja

Na początku należy zwrócić wagę na fakt, że darowizna sama w sobie jest umową, a nie jednostronną czynnością prawną. Polskie prawo głosi bowiem zasadę, że nikomu nie można narzucić czegoś, czego dana osoba nie chce, a więc także przysposobienie z tytułu darowizny nie może być dokonane bez zgody drugiej strony. Dlatego darowizna ukształtowana jest w formie umowy.

Gdy idzie o samą formę umowy darowizny to – tak jak to wynika z przywołanego przepisu – jej zasadniczą formą jest akt notarialny. Jednak, tak jak od wielu zasad, i tu mamy wyjątek. Dotyczy on sytuacji, kiedy dokonana darowizna nie będzie miała formy aktu notarialnego, ale zostanie faktycznie wykonana. W praktyce oznacza to wydanie przedmiotu darowizny. Sięgając jednak do paragrafu 2 , musimy pamiętać, że niejednokrotnie przepisy zastrzegają formę akt notarialnego dla pewnych przedmiotów, szczególna forma będzie wymagana przy prawie własności i użytkowania wieczystego nieruchomości. Analogiczna sytuacja zaistnieje przy prawach spółdzielczych.

Elementy umowy

Nie zapominajmy, że poza zachowaniem formy, umowa darowizny musi zawierać także określenie stron (przy czym może zaistnieć wielość podmiotów zarówno po stronie darującej, jak i obdarowanej), a także przedmiotu umowy, a więc to, co będzie przedmiotem naszej darowizny. Należy pamiętać, że nieodzowną cechą umowy jest bezpłatność świadczenia, przepisy głoszą, że darczyńca zobowiązuje się bowiem do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Jeśli dołączy się element odpłatności, nie mamy do czynienia z umową darowizny.

Gdy nie ma przepisów szczególnych

Kiedy ustawy nie zastrzegają formy szczególnej dla danego przedmiotu darowizny, może ona przybrać różnoraką formę. Zazwyczaj będzie to forma pisemna, bez konieczności wizyty u notariusza. Można także przyjąć formę ustną, a nawet dorozumianą, czyli dokonać darowizny po prostu przez wydanie przedmiotu umowy.

Różnice

Skoro więc, nawet gdy nie dochowamy formy aktu notarialnego, a umowa i tak zostanie wykonana, wydaje się na pozór, że wizyta u notariusza i koszty z tym związane są zbędne. Nic bardziej mylnego. Forma aktu notarialnego pozwala obdarowanemu dochodzić przed sądem jej wykonania w przypadku, gdy darczyńca się od niego uchyla. Gdy formy takiej nie zachowamy, możliwość taka jest wykluczona. Forma aktu notarialnego jest korzystna także dla darującego.

Możliwość odwołania

Bez względu na formę polskie prawo przewiduje możliwość odwołania darowizny, zarówno niewykonanej jak i wykonanej. W pierwszej sytuacji będzie to możliwe, gdy po zawarciu umowy darowizna nie może być wykonana ze względu na uszczerbek dla utrzymania samego darującego (odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb) albo na uszczerbek związany z jego obowiązkami alimentacyjnymi. Istnieje także możliwość odwołania darowizny wykonanej ze względu na niewdzięczność, jakiej dopuścił się obdarowany, chyba, że darujący mu przebaczył. Odwołanie wymaga formy pisemnej. Nie jest ono możliwe, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.

Przepisy prawa cywilnego dotyczące umowy darowizny nie są obszerne, ale często nie dają konkretnej odpowiedzi, jak powinna wyglądać darowizna, a przecież jest to czynność prawna, której dokonuje się nader często. Należy mieć na względzie zarówno kodeks cywilny, jak i przepisy szczególne.

Polecane

Najnowsze