Odpowiedzialność cywilna i karna z tytułu popełnienia plagiatu

Odpowiedzialność cywilna i karna z tytułu popełnienia plagiatu

Odpowiedzialność cywilna

Jak zauważyliśmy na wstępie w sytuacji popełnienia plagiatu dochodzi do naruszenia autorskich praw osobistych twórcy. Ochronę przed takim działaniem reguluje art. 78 ust. 1 pr. aut.:

” Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.

2. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, po jego śmierci z powództwem o ochronę autorskich praw osobistych zmarłego może wystąpić małżonek, a w jego braku kolejno: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa.

3. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, osoby wymienione w ust. 2 są uprawnione w tej samej kolejności do wykonywania autorskich praw osobistych zmarłego twórcy.

4. Jeżeli twórca nie wyraził innej woli, z powództwem, o którym mowa w ust. 2, może również wystąpić stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.”

Zgodnie z tym artykułem osobie, której prawa autorskie zostały naruszenie poprzez plagiat przysługują dwa rodzaje roszczeń:

a) majątkowe

– roszczenie o zadość uczynienie

– roszczenie o zapłatę odpowiedniej sumy pieniędzy na wskazany cel społeczny

b) niemajątkowe

– roszczenie o zaniechanie działań zagrażających naruszeniem lub naruszających dobra osobiste

– roszczeń o usunięcie skutków naruszenia

Ten przepis zarówno chroni działania wstępne jak i następstwa związane z naruszeniem praw autorskich. Zgodnie z nim legitymację czynną (możliwość wniesienia powództwa) w procesie cywilnym posiada:

– twórca

– po śmierci twórcy – jego małżonek, a w razie jego braku bądź śmierci: zstępni, rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa albo stowarzyszenie twórców właściwe ze względu na rodzaj twórczości lub organizacja zbiorowa zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, która zarządzała prawami autorskimi zmarłego twórcy.

W bierną legitymację procesową wyposażona jest osoba, która dopuściła się plagiatu.

W procesie dotyczącym plagiatu to na powodzie spoczywa ciężar dowodu, musi on wykazać swe autorstwo względem utworu stanowiącego przedmiot sporu.

Odpowiedzialność karna

Zgodnie z art. 115 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych:

„1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.”

Zatem odpowiedzialność karną ponosi ten kto albo przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania. Przywłaszczenie musi być bezprawne, a więc niezgodne z obowiązującymi przepisami. Bezprawność jest rozumiana jako sprzeczność z dowolnymi przepisami prawa, a nie tylko prawa karnego. Stanowi przestępstwo formalne, a więc do jego dokonania nie jest wymagany skutek – strata autora przywłaszczonego utworu. Może być popełnione wyłącznie w zamiarze bezpośrednim.

Przestępstwo plagiatu może polegać na wspomnianym wcześniej przywłaszczeniu oraz na wprowadzeniu w błąd., które polega na wytworzeniu niezgodnego z obiektywnie istniejącym stanem rzeczy wyobrażeniem o autorstwie utworu. Może nastąpić zarówno przez działanie jak i zaniechanie. Dla stwierdzenia przestępczości zachowania nie jest istotne, w jakiej części doszło do przywłaszczenie lub wprowadzenia w błąd co do autorstwa utworu. Charakter naruszenia wpływa jedynie na wysokość kary.

Ustawodawca przewidział następujące sankcje karne wyrażone alternatywnie za dopuszczenie się plagiatu: karę grzywny, karę ograniczenia wolności, karę pozbawienia wolności od 1 miesiąca do 3 lat.

Przedawnienie odpowiedzialności prawnej z tytułu popełnienia plagiatu

Odpowiedzialność cywilna z tytułu popełnienia plagiatu zgodnie z art. 118 KC ulega przedawnieniu po okresie 10 lat. Natomiast karalność plagiatu ściganego z oskarżenia publicznego ustaje po 5 latach.

Polecane

Najnowsze