Orzecznictwo TK potwierdziło, że dopuszczalne są pewne ograniczenia wolności działalności gospodarczej, przy czym wyraźnie podkreśla, iż prawa i wolności jednostek mogą być ograniczane tylko, gdy jest to dopuszczalne w przepisach konstytucyjnych oraz traktowane w kategoriach wyjątków. Pewne ograniczenia powinny być wprowadzane tylko w ustawie i przy zachowaniu zasady proporcjonalności oraz tzw zakazu takiego ograniczenia prawa podmiotowego, które prowadziłoby do zmiany istoty tegoż prawa. Z zasady proporcjonalności wynika 5 obowiązujących ustawodawcę wymogów jakie powinny być spełnione w trakcie wprowadzania tych ograniczeń:
- wymóg celu, ze względu na który ograniczenie ma nastąpić,
- wymóg ustanowienia odpowiednich prawnych nakazów lub zakazów jako środków zapewniających realizację celu,
- wymóg przydatności ograniczenia danego prawa,
- wymóg konieczności ograniczenia danego prawa,
- wymóg zachowania tzw. proporcjonalności w znaczeniu węższym
Niedopełnienie choćby jednego z powyższych wymogów narusza zasadę państwa prawnego
Art. 22 Konstytucji RP stanowi, że „ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny”. Natomiast w art. 31 ust. 3 jest mowa o tym, że „ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”. Zaakcentowany został wymóg konieczności wprowadzenia ograniczeń. Według TK będzie on spełniony jeżeli ustanowione ograniczenia są zgodne z zasadą proporcjonalności. Ograniczenia mogą być wprowadzane tylko w niezbędnym zakresie, nie powinny przekraczać określonego poziomu uciążliwości, a także zachowane być powinny odpowiednie proporcje między naruszeniem uprawnień jednostki a chronionym interesem publicznym.
Administracja publiczna w państwie prawa pojmowana jest jako ustrojowa funkcja państwa i samorządu terytorialnego polegająca na wykonywaniu zadań publicznych określonych prawnie. Organy, które dokonują tego mieszczą się w konstytucyjnych formułach władzy a umieszczone są we władzy wykonawczej pośród władzy ustawodawczej i sądowniczej. Administrację należy rozumieć jako atrybut organów władzy polegający na władztwie publicznym. Takie założenie legło u podstaw tworzenia się administracji publicznej i jej rozwoju. Jednakże, wraz z upływem czasu i kształtowania się nowych modeli państwa i gospodarki rozpoczęły się przeobrażenia roli i zdań administracji publicznej.
Państwo prawne jest tworem, w którym wszelkie działania władz( trójpodział) oparte są na prawie i prowadzone są w jego granicach. Demokratyczne państwo prawne: prawo reguluje i obowiązuje wszystkich ludzi i organy władzy (normy abstrakcyjne) dodatkowo jest związane z wola społeczeństwa. Tylko władza ustawodawcza kształtuje system prawny. Jeżeli chodzi o administrację publiczną, która jest odpowiedzialna za wykonywania zadań państwa, to także w państwie prawa zmieniono jej wizję. Organy Administracji nie mogą wykonywać innych czynności niż czynności prawne (polityczne). Wskazuje się na działalność reglamentacyjną (dzielenie dóbr) oraz świadczącą (regulowanie sposobu korzystania z tych dóbr). Administracja zajmuję się też konkretyzacją prawa(administracja decyzyjna). Jest skierowana na ochronę interesu publicznego lub konkretnej osoby. Pełni również funkcje właścicielskie – wykonuje uprawnienia skarbu państwa. Działania administracji opierają się na następujących zasadach:
-związania prawem całej działalności wszystkich organów administracyjnych
-wykonawczego charakteru działalności
-kontroli niezawisłego sądu nad wszelkimi działaniami
-odpowiedzialności prawnej organów i osób wykonujących administrację za swoje działania.
W nowym modelu państwa (demokratyczne państwo prawne) wyznaczono sfery ingerencji administracyjnej w działania jednostki. Pierwszą ze sfer jest policja administracyjna, której zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa i porządku i spokoju publicznego, a w szczególności, życia, zdrowia i mienia, czyli nadrzędnych wartości w gospodarce. Drugą jest reglamentacja, której zadaniem jest takie ograniczenie składników procesów gospodarczych aby racjonalnie nimi gospodarować. Kolejne sfery obejmują świadczenia materialne i niematerialne, które polegają na zapewnieniu mat. I niematerialnych warunków życia. I ostatnią jest zakaz ingerencji administracji, tam gdzie nie stworzono jej obowiązku działania i nie ma wyraźnie określonych dla tych działań, ram.
W ramach ingerencji zasad wolnego rynku we wszelkie działania życia prywatnego i publicznego powstała sytuacja, gdzie zostały zmienione granice administracji publicznej i jej działań. Nastąpiła liberalizacja zakresów działań, osłabiono rolę i ograniczono ingerencję administracji w sferę gospodarki oraz praw i wolności obywatela. Administracja wycofała się z obszarów, gdzie jej obecność nie jest niezbędna. Coraz więcej działań administracji uległo procesowi prywatyzacji, czyli zredukowano działania, które wykonywała administracja na rzecz podmiotów prywatnych. Działania te tyczą się świadczeń materialnych i niematerialnych, które były dotychczas przypisane administracji. W ramach zwiększenia roli mechanizmów rynkowych w działania, doprowadzono do deregulacji w działaniach administracji. Zmieniono zakresy reglamentacji gosp. i zwieszono swobody związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
W ramach kształtowania się społecznej gospodarki rynkowej administracja przybrała nowe oblicze, oprócz związania z prawem zaczęto inaczej pojmować jej relacje z innymi podmiotami. Interesant zaczął być Klientem, regulacje administracyjne zostały zastąpione umowami cywilnoprawnymi. Za granice ingerencji administracyjnej uznano wolny rynek i wolność gospodarczą, które uznano za naczelne zasady funkcjonowania gospodarki. Występują rożne kategorie przesłanek ingerencji administracyjnej jednak za podstawową kategorię tej działalności uważa się szeroko rozumiany interes publiczny i interes indywidualny. W związku z czym granica ingerencji administracyjnej zawsze będzie rozumienie interesu publicznego. W sytuacji ingerencji administracji w gospodarkę granicą działań będzie sytuacja, w której obarczenie nowymi obowiązkami lub ograniczenia dotychczasowych praw doprowadzi do sytuacji, że będzie możliwa realizacja celów ustalonych ze względu na obywateli.
